Τοποθέτηση της Αριστερής Παρέμβασης στη Θεσσαλία στην εκδήλωση των αντικαπιταλιστικών κινήσεων για τα απορρίμματα στις 13/03
Πώς άρχισαν όλα
Όταν το 2013 (25/07/2013) συζητιόνταν για πρώτη φορά στο περιφερειακό συμβούλιο Θεσσαλίας η καύση σκουπιδιών («εναλλακτικών καυσίμων») από την ΑΓΕΤ, όλα παρουσιάζονταν ως μια «καινοτομία» που λίγο πολύ θα συνέβαλε θετικά στη λύση όλων των περιβαλλοντικών προβλημάτων, από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, μέχρι την εξοικονόμηση χώρου στους ΧΥΤΑ και την εξοικονόμηση φυσικών πόρων . Σε αυτό το πλαίσιο εγκρίνεται η καύση σκουπιδιών με πλειοψηφία, η οποία συγκροτείται από τις παρατάξεις της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, των Οικολόγων και των τότε ακροδεξιών ( Α. Ροντούλης). Η απόφαση αυτή ανοίγει την πόρτα και δίνει το «πράσινο φως» για την έκδοση της ΑΕΠΟ184437/10.01.2014 από την κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ (υπουργός Γ. Μανιάτης), η οποία αυξάνει και τις κατηγορίες «εναλλακτικών καυσίμων» (από 7 σε 25). Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με την απόφαση του υπουργού Γ. Σταθάκη (ΑΕΠΟ 52269/22-02-2017), παρέχει λιμενικές διευκολύνσεις στην ΑΓΕΤ, προκειμένου να εισάγει σκουπίδια από άλλες περιοχές (ή το εξωτερικό). Με αυτό τον τρόπο απαλλάσσει την εταιρία από το οικονομικό βάρος της μεταφοράς των εν λόγω καυσίμων με φορτηγά, αφού πλέον θα μπορεί να τα μεταφέρει με πλοία, ανεβάζοντας τα όρια της καύσης «εναλλακτικών καυσίμων», από τους 7.386 τόνους που έκαιγε πειραματικά μέχρι εκείνη τη στιγμή, στα όρια που διαμορφώθηκαν μέσω των συνεχών τροποποιήσεων στην ΑΕΠΟ (η ΑΓΕΤ έχει άδεια για καύση περίπου 590.000 τόνων διαφόρων κατηγοριών «εναλλακτικών καυσίμων»). Το όνειρο που πολλοί υπόσχονταν μετατρέπεται σε εφιάλτη. Οι κρίκοι της αλυσίδας που δημιούργησαν αυτή την ωρολογιακή βόμβα, συμπληρώνοντας ο ένας το έργο του άλλου, επιχειρούν να απαλλαχτούν από την ευθύνη που τους βαραίνει. Κοινός τόπος όμως παραμένουν τα αδιατάραχτα συμφέροντα της Lafarge.
Με βάση τις άδειες τετραπλασιάζεται το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο του ολικού οργανικού άνθρακα (TOC) στα καυσαέρια των τσιμεντοκλιβάνων από 10 mg/m3 σε 40mg/m3, ενώ παραμένει ο τετραπλασιασμός του SO2 από 50 mg/m3 σε 200 mg/m3. Οι «αυστηροί έλεγχοι» που επικαλούνται όλοι, δεν προβλέπουν τη μέτρηση των οξειδίων του βαναδίου και ταυτόχρονα δεν καταγράφονται οι εκπομπές των μικροσωματιδίων (pm10 και pm2,5). Τα πτητικά ιχνοστοιχεία, ο υδράργυρος και το θάλλιο κατά το μεγαλύτερο μέρος τους απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, ενώ για το σημαντικότερο πρόβλημα που είναι οι διοξίνες (από τις πλέον επικίνδυνες ενώσεις), δεν έχουν προσδιοριστεί κατώτερα όρια, κάτω από τα οποία να διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν αρνητικές συνέπειες.
Το Νοέμβρης του 2018 ανακοινώνεται η χρηματοδότηση του εργοστασίου επεξεργασίας σκουπιδιών μέσω ΕΣΠΑ, στο Βόλο για τη δημιουργία καυσίμου RDF με 41 εκατ. ευρώ! Το Μάιο του 2020 (11/05/20) το δημοτικό συμβούλιο Βόλου ενέκρινε κατά πλειοψηφία την ΜΠΕ για την «ολοκληρωμένη εγκατάσταση διαχείρισης αποβλήτων (ΟΕΔΑ) Βόλου», που ουσιαστικά δίνει το πράσινο φως για τη δημιουργία εργοστασίου επεξεργασίας SRF που θα τροφοδοτεί την ΑΓΕΤ με δωρεάν καύσιμο για την ολοκλήρωση του εγκλήματος της καύσης των σκουπιδιών. Στις 16 Ιουνίου 2020 (3 μέρες μετά τη διαδήλωση της 13ης Ιουνίου) συνεδριάζει το περιφερειακό συμβούλιο Θεσσαλίας, με την περιφρούρηση ΜΑΤ, και εγκρίνει την ΜΠΕ για τη δημιουργία του εργοστασίου SRF στο Βόλο. Τελικά το Υπουργείο Περιβάλλοντος με την ΑΕΠΟ 30-10-20/19886 αδειοδοτείται το έργο «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ)», δηλαδή το εργοστάσιο παραγωγής SRF στον Βόλο. Βάση της απόφασης «Η δυναμικότητα της μονάδας επεξεργασίας θα ανέρχεται σε 50.592 tn/έτος και η τεχνολογία η οποία έχει επιλεγεί είναι η μηχανική και βιολογική επεξεργασία με τη μέθοδο της βιολογικής ξήρανσης με στόχο την παραγωγή δευτερογενούς καυσίμου (solid recovered fuel, SRF)».
Συμπέρασμα πρώτο
Τοπικό και κεντρικό κράτος συνεργάζονται ως ένα αδιάσπαστο μέτωπο, που δεν επηρεάζεται από τον εκάστοτε διαχειριστή στο όνομα της ενίσχυσης των μονοπωλιακών ομίλων. Ουσιαστικά κυβερνήσεις, τοπικοί παράγοντες, δήμοι και περιφέρειες μετεξελίχθηκαν οι ίδιοι σε επιχειρηματικές δομές που συνδέονται, διαπλέκονται και συμπληρώνουν της παραδοσιακές δομές επιχειρηματικότητας. Η καύση σκουπιδιών δεν είναι δημιούργημα ούτε μόνο της ΝΔ, ούτε μόνο του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ένα αυθεντικό τέκνο της βαθιάς συναίνεσης των αστικών δυνάμεων, που αλληλοσυμπληρώνονται και υλοποιούν απαρέγκλιτα το συμφωνημένο πλαίσιο.
Σημείωση πρώτη
Ο Βόλος και η ΑΓΕΤ δεν επιλέγονται τυχαία για την εμπέδωση των πειραματισμών που αφορούν την καύση σκουπιδιών. Η χρόνια υποβάθμιση της ποιότητας του νερού της πόλης και η μαζική στροφή στην αγορά εμφιαλωμένων νερών την έχουν μετατρέψει σε γιγαντιαίο παραγωγό σκουπιδιών. Η ΑΓΕΤ ως χώρος πειραματισμών όλων των αστικών καινοτομιών από τη δεκαετία του «90» (ιδιωτικοποιήσεις, εισαγωγή ελαστικών σχέσεων εργασίας, εργοδοτικός συνδικαλισμός) και ως πεδίο ενός τεράστιου και αδίστακτου μονοπωλιακού ομίλου, της Lafarge, δημιουργούν τον κατάλληλο συνδυασμό.
Ο λαϊκός παράγοντας
Ο λαϊκός παράγοντας είναι εκείνος που δίνει έκταση στο ζήτημα της καύσης σκουπιδιών. Μέχρι την άνοιξη του 2018 τα κυβερνητικά κέντρα υποστηρίζουν πως η ΑΓΕΤ δεν καίει πλαστικά σκουπίδια και πως το RDF αποτελείται κυρίως από ξύλο και χαρτί. Το μπλοκάρισμα φορτηγών που πηγαίνουν καύσιμα στο εργοστάσιο εκείνη την περίοδο, το άδειασμα του φορτίου τους και οι εικόνες με καθαρό πλαστικό που μετέφεραν πείθουν και τους πλέον δύσπιστους. Είναι η στιγμή που αρχίζουν οι διεργασίες για τη γιγάντωση του 3χρονου πλέον αγώνα ενάντια στην καύση σκουπιδιών και την εκδήλωση εντός του όλων των πολιτικών σχεδίων.
Για μεγάλο διάστημα κυριαρχεί στο κίνημα η αντίληψη πως τα σχέδια για την καύση σκουπιδιών μπορούν να ηττηθούν μέσα από θεσμικά μονοπάτια. Την αντίληψη αυτή τη συντηρεί και η εσφαλμένη πεποίθηση πως η καύση σκουπιδιών δεν συγκροτεί στρατηγικός σχεδιασμό του κεφαλαίου και του αστικού μπλοκ εξουσίας, αλλά μίας ακραίας μερίδας τους (βλ. Μπέος). Η εξέλιξη των πραγμάτων θα διαψεύσει παταγωδώς αυτή την εκτίμηση…
Η ύπαρξη, με μειοψηφικούς αρχικά όρους, συλλογικοτήτων που εκφράζουν μια μαχητική αναμέτρηση με τα θεμέλια του τερατουργήματος της καύσης σκουπιδιών, στρέφει την πλαστικά σε ριζοσπαστικότερες μορφές και περιεχόμενα αγώνα που συγκροτούνται τελικά μέσω του Συντονισμού Συλλογικοτήτων, φτάνοντας στην κορυφαία μέχρι σήμερα μάχη γύρο από το ζήτημα που είναι η διαδήλωση της 13ης Ιουνίου.
Η αναγκαία κλιμάκωση του κινήματος ακολούθησε τους εξής δρόμους:
Τεκμηρίωσε την ενότητα δράσης και αποφάσεων του αστικού μπλοκ εξουσίας σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο, ασκώντας βαθιά κριτική σε μοντέλα καλύτερης διαχείρισης στα πεδία των θεσμών.
Έθεσε ως προϋπόθεση νίκης τη διατάραξη της ομαλής επιχειρηματικής λειτουργίας της ΑΓΕΤ.
Προσπέρασε την τεχνοκρατική κουβέντα που επικρατούσε και τελικά επιχειρούσε να ορθολογικοποιήσει την καύση και όχι να την καταργήσει, με το αίτημα της εκδίωξης της Lafarge από την πόλη, ως σημείο κρίκο για την κατάρρευση του οικοδομήματός της καύσης. Το αίτημα αυτό λάμβανε υπόψη και τη συνολική επιβάρυνση που δημιουργεί όλες αυτές τις δεκαετίες ένα εργοστάσιο που ουσιαστικά βρίσκεται στον ιστό της πόλης, αλλά κυρίως επιδίωξε να θέσει το κριτήριο της απόφασης της λαϊκής πλειοψηφίας για το τι θα γίνεται στον τόπο που διαμένει, κόντρα στην δικτατορία του επιχειρήν.
Έθεσε την ταξική βάση του ζητήματος της καύσης μακριά από προσεγγίσεις που ουδετεροποιούσαν τους σχεδιασμούς απλά ως μοντέλα διαχείρισης.
Έκφρασε την αναγκαία ενότητα στο δρόμο η οποία δε θα υποτάσσεται ούτε σε δοσμένα προσυμφωνημένα πλαίσια, ούτε σε ένα μίνιμουμ σύνθημα που θα χωράει από τα στελέχη της ΝΔ μέχρι εκείνα του ΣΥΡΙΖΑ.
Υπερασπίστηκε τη δημοκρατία των αποφάσεων του κινήματος κόντρα σε παραγοντίστικες κινήσεις παρασκηνίων, που διέλυσαν κινηματικές συλλογικότητες, δημιούργησαν ψεύτικες φανέλες και κυρίως μετέτρεψαν μέρος του κινήματος σε θεσμικό σύμβουλο υπουργείων, δημάρχων και περιφερειαρχών.
Έκφρασε την ανάγκη ενός αγώνα που θα υπερβαίνει τα επίπεδα των αγώνων διαμαρτυρίας και θα προετοιμάζει την κοινωνική πλειοψηφία για αναβαθμισμένες συγκρούσεις με τις δυνάμεις του συστήματος.
Πάλεψε για την ανάγκη διεύρυνσής του αγώνα με όλο το μαχόμενο δυναμικό της κοινωνίας και ιδιαίτερα συλλογικοτήτων που δραστηριοποιούνται σε άλλες μάχες για περιβαλλοντικά ζητήματα, προσπαθώντας τελικά να αναδείξει τον ενιαίο χαρακτήρα της αστικής επίθεσης, τόσο γενικά όσο και πιο συγκεκριμένα σε ζητήματα που αφορούν τον ενεργειακό πόλεμο του κεφαλαίου.
Στις 13 Ιούνη η αστική πολιτική, κάτω από αυτή την κατεύθυνση του κινήματος ένιωσε ίσως για πρώτη φορά μέσα σε αυτά τα 3 χρόνια πως πραγματικά απειλούνται οι σχεδιασμοί της και για αυτό χτύπησε με αυτό τον άγριο τρόπο. Ένα χτύπημα που απειλούσε να μετατρέψει την πόλη του Βόλου σε τσιφλίκι της Lafarge. Ένα χτύπημα με δυσβάστακτες απώλειες όπως εκείνη του Βασίλη. Οι σύντροφοι από τη Χαλκιδική που ήταν εκείνες τις ημέρες στο Βόλο μίλησαν για μια επαναφορά των ημερών της Ιερισσού.
Η συνέχεια δεν μπορεί να είναι ένα πισωγύρισμα σε μία εποχή αγώνων χαμηλής έντασης που τελικά θα ενσωματώνει την αυταρχικό θωράκιση των κρατικών μηχανισμών. Η συνέχεια πρέπει να είναι ένα πανελλαδικό κίνημα ενάντια στην καταστροφική καπιταλιστική ανάπτυξη, που θα υπονομεύει έμπρακτα τους κρατικούς σχεδιασμούς προκρίνοντας τελικά μια ριζικά διαφορετική κατεύθυνση για το τι παράγουμε, τι καταναλώνουμε και συνολικά πως ορίζουμε τις ζωές μας. Το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι ζήτημα που αφορά το ίδιο το παραγωγικό μοντέλο του καπιταλισμού και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Είναι ένα πεδίο που ο αντικαπιταλιστικός αγώνας γίνεται αγώνας για ζωτικά κοινωνικά ζητήματα. Είναι ένα πεδίο που μπορούμε να ξετυλίξουμε το κουβάρι της εκμετάλλευσης ανθρώπου και φύσης και τελικά να χτίσουμε τι δική μας αφήγηση για τη ζωή μας και τα μέλλον μας.